Δημοκρατία... υπό αμφισβήτηση

Είναι πλέον πραγματικότητα… Ο 45^ος Πρόεδρος των ΗΠΑ ανέλαβε προ ημερών τα καθήκοντά του κι ευθύς αμέσως διά της ομιλίας που εκφώνησε μετά την ορκωμοσία του, έδωσε το προεδρικό του στίγμα. Τότε θυμήθηκα την ομιλία του προκατόχου του στην Ελλάδα, στην οποία, μεταξύ άλλων, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη Δημοκρατία. Ενθυμούμενος λοιπόν αυτήν διερωτώμαι, γιατί αυτή η αναφορά; Δεν είναι άραγε οξύμωρο και αξιοπερίεργο η προσπάθεια υπενθύμισης στη γενέτειρα της Δημοκρατίας τι είναι η Δημοκρατία και ποια η αξία της;

Είναι λογικό, θα απαντήσει κάποιος, να γίνεται αυτή η αναφορά, αφού ο δυτικός κόσμος οφείλει πολλά στην αρχαία ελληνική δημοκρατική σκέψη και ο σύγχρονος πολιτικός κόσμος το επισημαίνει σε κάθε ευκαιρία και ειδικά όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.

Δημοκρατία λοιπόν… Το πολίτευμα που μετασχηματίζει τον άνθρωπο από άβουλο ον σε ενεργό πολίτη κατοχυρώνοντας το δικαίωμα να καθορίζει ο ίδιος το μέλλον του μέσω των δημοκρατικά κατοχυρωμένων διαδικασιών. Εάν λάβουμε υπόψη, όμως, τα γεγονότα των τελευταίων ετών, που λαμβάνουν χώρα τόσο εντός όσο και εκτός ελληνικών συνόρων, θα παρατηρήσουμε ότι το μέλλον του πολίτη ετεροκαθορίζεται.

Η βούληση του λαού, η οποία εκφράζεται μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, δεν γίνεται πάντα σεβαστή από τους κατέχοντες την εξουσία. Ουκ ολίγες φορές αυτή παρερμηνεύεται για την εξυπηρέτηση μικροπολιτικών συμφερόντων ή για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων πολιτικών ή οικονομικών κέντρων. Αυτό όμως οδηγεί ένα μέρος των πολιτών να ασκούν έντονη κριτική στο δημοκρατικό πολίτευμα και στους θεσμούς του εστιάζοντας και αναδεικνύοντας κυρίως τις αδυναμίες και τα αρνητικά του. Βέβαια, όταν η κριτική αποσκοπεί στη βελτίωση τότε είναι αποδεκτή, όταν όμως γίνεται για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων διαφορετικών κέντρων εξουσίας από τα υπάρχοντα τότε αυτό πρέπει να μας βάζει σε σκέψεις.

Είναι αδιαμφισβήτητο -μέχρις στιγμής τουλάχιστον- ότι ο καθένας μπορεί να ισχυριστεί ό,τι θέλει και να το διατυπώσει όπως θέλει σεβόμενος τα δικαιώματα των συμπολιτών του, τους νόμους του κράτους και τους άγραφους -ηθικούς- κανόνες. Έτσι, όταν κάποιος βρίσκεται σε μία παρέα και πίνει το λαοφιλές «ούζο» και έχει ως συνοδευτικό τη «σπανακόπιτα», όπως «εκμυστηρεύτηκε» και ο Ομπάμα, μπορεί να εκφράσει την άποψή του, επισημαίνοντας βέβαια σε κάθε ευκαιρία που του δίνεται τις ένδοξες πράξεις των προγόνων προσπαθώντας να καταδείξει ότι κανείς από τους σημερινούς πολιτικούς ταγούς δεν μπορεί να τους μιμηθεί και να συμπεριφερθεί πανομοιότυπα. 

Μία βασική επισήμανση: δεν πρέπει να λησμονείται ότι τους «πολιτικούς ταγούς» τους εξέλεξαν οι πολίτες μέσω των δημοκρατικών διαδικασιών. Άρα, δεν πρέπει να στοχοποιούνται ως ανίκανοι μόνο οι πολιτικοί, αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες, οι οποίοι ελλείψει κριτικής ικανότητας και ανιδιοτελούς συμπεριφοράς εκλέγουν αυτούς που εκλέγουν. Άραγε, η δημοκρατία υποβαθμίζεται και εν τέλει αμφισβητείται πρώτα απ’ όλα από τις πράξεις των ίδιων των πολιτών.

Η Δημοκρατία δημιουργεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να λειτουργούν οι δημόσιοι λειτουργοί και οι πολίτες. Το αν θα ακολουθηθούν οι δημοκρατικοί κανόνες επαφίεται στη δεκτικότητα του καθενός. Η Δημοκρατία δεν φοβάται. Οι άκριτα σκεπτόμενοι πολίτες φοβούνται, αλλοτριώνονται, μαζοποιούνται και εν τέλει οδηγούνται στην αμφισβήτηση της Δημοκρατίας.

Τσάντζαλος Π. Απόστολος, Φιλόλογος/Ιστορικός (ΠΕ02) - Κοινωνιολόγος (ΠΕ78) (MSc), Εφημερίδα «Παλμός», 04/02/2017