Το τελευταίο διάστημα έχουν
διατυπωθεί διάφορες απόψεις για το μέλλον του εκπαιδευτικού συστήματος. Έχουν
προταθεί αλλαγές οι οποίες, όπως αφήνεται να εννοηθεί, κατά το μάλλον ή ήττον
θα υλοποιηθούν αλλάζοντας άρδην το σκηνικό της εκπαίδευσης. Βέβαια, από τη
θεωρία στην πράξη η απόσταση είναι μεγάλη κι άρα για τίποτα δεν μπορούμε να
είμαστε σίγουροι… Το μόνο για το οποίο κάποιος μπορεί να είναι σίγουρος είναι η
στοχοθεσία της εκάστοτε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Αυτή, λοιπόν, θα πρέπει να
στοχεύει στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος δομημένου με τέτοιο τρόπο
ώστε όχι μόνο να παρέχει μία ολοκληρωμένη και πολύπλευρη γνώση αλλά και να
«πλάθει» ανθρώπους που θα έχουν κριτική ικανότητα και παιδεία.
Τι γίνεται όμως όταν προωθούνται
αλλαγές που μπορεί να θέτουν τα παραπάνω σε δεύτερη μοίρα; Στο βωμό των ριζικών
αλλαγών θυσιάζονται ή αλλάζουν χαρακτήρα ή περιορίζονται μαθήματα που άλλοτε
αποτελούσαν κορμό. Κι αυτό γιατί; Γιατί θεωρούνται δύσκολα, «ομολογητικά», ή
όπως αλλιώς χαρακτηρίζονται από τους «αναθεωρητές», με σκοπό να καταδειχθεί ότι
πλέον δε χρειάζονται. Και σ’ αυτό το σημείο γεννιούνται μία σειρά από
ερωτήματα. Άραγε ποιο είναι το κριτήριο αυτής της θέσης; Μήπως η δυσκολία ενός
μαθήματος έγκειται στην απροθυμία της παρακολούθησης και της καταβολής αντίστοιχης
προσπάθειας και χρόνου ώστε αυτό να γίνει κατανοητό; Μήπως ο «ομολογητικός»
χαρακτήρας ενός μαθήματος έγκειται στο γεγονός ότι αυτό το μάθημα δεν
ανταποκρίνεται στα πιστεύω αυτών που το αντιμετωπίζουν ως τέτοιο;
Θα μπορούσαν να τεθούν κι άλλα
τέτοια ερωτήματα και να απαντηθούν με έμμεσο ή άμεσο τρόπο αλλά αυτό θα ήταν
αρκετά χρονοβόρο και κουραστικό. Το σίγουρο είναι όμως ότι αυτού του είδους τα
ερωτήματα θα βοηθήσουν να θυμηθούμε ποιος πρέπει να είναι ο στόχος της εκάστοτε
προταθείσας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Ο στόχος λοιπόν είναι ένας: παροχή
σωστής εκπαίδευσης. Από τη σωστή εκπαίδευση ξεκινάνε όλα. Γιατί εκπαίδευση δε
σημαίνει μόνο παροχή κατάλληλης γνώσης ώστε τα νέα μέλη της κοινωνίας να είναι
εφοδιασμένα με τα απαραίτητα για να σταθούν μέσα σ΄ αυτήν αλλά σημαίνει και
παροχή παιδείας. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; Σημαίνει εκμάθηση της ορθής
συμπεριφοράς,
του σεβασμού στα δικαιώματα, της
θέλησης για γνώση, της κατανόησης ότι για να αποκτηθεί κάτι πρέπει να
καταβληθεί και η ανάλογη προσπάθεια, της ελευθερίας γνώμης και της στήριξής της
με την αντίστοιχη επιχειρηματολογία, της αποφυγής μαζοποιημένης συμπεριφοράς,
της διάκριση, της… της… (και πολλά άλλα). Μήπως λοιπόν το βαθύτερο νόημα των
μαθημάτων που «θυσιάζονται» είναι η γνώση των παραπάνω; Μήπως τα μαθήματα αυτά
αποτελούσαν κι αποτελούν τον θεμέλιο λίθο για την κατανόηση κι άλλων μαθημάτων;
Κλείνοντας παραθέτω μία φράση που είχε διατυπωθεί από τον Ρήγα Βελεστινλή
με σκοπό να διερωτηθούμε: «Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν
λάμπουν τα ελεύθερα έθνη». Είναι μία θέση διαχρονικά επίκαιρη ιδιαίτερα σε
περιόδους κρίσης και έντονης αμφισβήτησης. Η αμφισβήτηση και ο άκριτος καταλογισμός
ευθυνών αποδεικνύει την έλλειψη γνώσης και προπαντός την έλλειψη διάθεσης
αυτοκριτικής. Κι όταν αυτά τα δύο δεν υπάρχουν τότε δεν υπάρχει πιθανότητα
προκοπής ούτε σε προσωπικό, ούτε σε κοινωνικό, ούτε σε πολιτικό επίπεδο. Κι
όταν κάποιος δεν προκόβει τότε καταντά να είναι υποχείριο άλλων.
Η γνώση, λοιπόν, δίνει τη δυνατότητα της διαφυγής. Μ’ αυτό το σκεπτικό θα
πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα μαθήματα, ως μέσο απόκτησης γνώσεων που θα δώσουν
τη δυνατότητα της διαφυγής, όχι προς τα πίσω αλλά προς τα μπροστά. Όταν, όμως,
υποβαθμίζεται η εκπαίδευση – είτε εξαιτίας των αποφάσεων της κεντρικής εξουσίας
είτε των απόψεων των φυσικών προσώπων – υποβαθμίζεται συνολικά η κοινωνία και
κατ’ επέκταση το ίδιο το κράτος ως αυτόνομη πολιτική οντότητα, κι αυτή η
υποβάθμιση, δυστυχώς, είναι μια «διαφυγή» προς τα πίσω.
Τσάντζαλος
Π. Απόστολος, Καθηγητής Ιδιωτικής Εκπαίδευσης,
Φιλόλογος/Ιστορικός (ΠΕ02) - Κοινωνιολόγος (ΠΕ78) (MSc)
Εφημερίδα
Παλμός, 11 Ιουνίου 2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου